Στις 8 Απριλίου και φέτος, γιορτάστηκε η Παγκόσμια ημέρα Ρομά με παρελάσεις, πορείες και συγκεντρώσεις σε τουλάχιστον 150 πόλεις του κόσμου.
Η 8η Απριλίου καθιερώθηκε ως η Παγκόσμια ημέρα Ρομά σε ανάμνηση του Πρώτου συνεδρίου Ρομά εκπροσώπων από όλο το κόσμο που πραγματοποιήθηκε στις 8 Απριλίου 1971 στην Αγγλία με στόχο την αντιμετώπιση των χρόνιων προβλημάτων που ταλανίζουν τις κοινότητες και εστιάζονται στην Παιδεία, την εργασία, την υγεία , την στέγαση και τον αντιτσιγγανισμό, φροντίζοντας παράλληλα για την καταγραφή και την διάσωση της ιστορίας, διασφαλίζοντας πως οι διώξεις, οι βασανισμοί και το Ολοκαύτωμα που στοίχισαν την ζωή σε χιλιάδες τσιγγάνους δεν θα ξεχαστούν ούτε και θα επαναληφθούν.
Η 8η Απριλίου είναι και μια αφορμή για ευαισθητοποίηση για τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη συμπερίληψη σε ό,τι αφορά στη ζωή και τον πολιτισμό των Ρομά.
Η εκπομπή “Ennitime is a good time” του Sport fm 89,5 φιλοξένησε τον σπουδαστή Δημοσιογραφίας, Σπύρο Μπάκα (Ρομά και ο ίδιος) από τη Θεσσαλονίκη που μίλησε με την Έννη Λεβέντη και τον Κώστα Ανέστη, σχετικά με τη Παγκόσμια Ημέρα και την κατάσταση των Ρομά στην Ελλάδα.
Γενικά πάντως στη χώρα μας, δεν γίνονται και πολλά πράγματα για τη Ημέρα Ρομά, αλλά ο κος Μπάκας αναφέρθηκε και σε μια ωραία εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη, όπου παιδιά, μέσω του ΚΔΑΠ, της ΑΜΚ “Εν Δράσει” και “Πρωταθλητές εν δράσει” έπαιξαν ένα θεατρικό έργο για την Ιστορία των Ρομά από την αρχαιότητα ως σήμερα.
“Τα τελευταία χρόνια, η κατάσταση σχετικά με τα ζητήματα που απασχολούν τους Ρομά, παραμένει στάσιμη” τόνισε ο κος Μπάκας. “Ζητούν την αλλαγή από εμάς τους νέους, αλλά νομίζω πως δεν είναι στο δικό μας χέρι, ούτε και της Ε.Ε., αν δεν αλλάξουν τα παλιά μυαλά και μειωθούν οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που υπάρχουν στη κοινωνία αλλά αναπαράγονται κι απ τα ΜΜΕ.”
Ο Σπύρος Μπάκας, επισήμανε επίσης, πως υπάρχουν τεράστιες διαφορές μεταξύ περιοχών σε ό,τι αφορά στην ένταξη, την εκπαίδευση αλλά και τη καθημερινότητα και τις συνθήκες ζωής των Ρομά.
“Μπορώ να μιλήσω για τη περιοχή μου, τον Δνδροπόταμο. Εδώ βλέπουμε την αλλαγή. Δεν έχουμε πρόωρους γάμους, από πολύ νέα ζευγάρια. Βλέπουμε τα παιδιά να συνεχίζουν στο σχολείο και στις σπουδές. Μπορεί να μην έχουμε μεγάλα αποτελέσματα με παιδιά που εισάγονται στα πανεπιστήμια, αλλά πολλά παιδιά πηγαίνουν σε ιδιωτικές σχολές. Είναι πιο εύκολο για ένα παιδί Ρομά να πάει σε μια ιδιωτική σχολή. Η εκπαίδευση είναι διέξοδος για εμάς. Μόνο μέσω της εκπαίδευσης μπορείς να καταφέρεις να ζήσεις λίγο παραπάνω καλά στη ζωή σου.”
Ακούστε ολόκληρη τη συνέντευξη
Παγκόσμια Ημέρα Ρομά
Μία Παγκόσμια Ημέρα, που δεν την ανακήρυξε κανένας διεθνής οργανισμός. Την ανακήρυξαν μόνοι τους κατά τη διάρκεια του 4ου Παγκοσμίου Συνεδρίου των Ρομά στο Σερόκ της Πολωνία, το 1990. Έτσι κι αλλιώς οι Ρομά είχαν μάθει αιώνες τώρα να κάνουν μόνοι τους το κουμάντο τους.
Οι Ρομά αποτελούν τη μεγαλύτερη μειονοτική κοινότητα της Ευρώπης με πληθυσμό που ξεπερνάει τα 10 εκατομμύρια σε χώρες μέλη της Ε.Ε. και ειδικά στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.
Στην Ελλάδα, η παρουσία των Ρομά μετρά πάνω από 10 αιώνες και η ιστορία τους συμπορεύεται με την ιστορία του ευρύτερου ελληνισμού. Αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του ελληνικού πληθυσμού, ενώ η πολιτογράφησή τους ως Έλληνες πολίτες στα τέλη του 1980 αποτέλεσε το θεμέλιο για την ανοικοδόμηση ισότιμων κοινωνικών σχέσεων.
Η Παγκόσμια Ημέρα των Ρομά έχει στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με τα προβλήματα ένταξης των Ρομά και την φροντίδα των δικαιωμάτων τους για εκπαίδευση, εργασία, αξιοπρεπή στέγαση και τις βασικές υπηρεσίες υγείας. Στόχος είναι να αποφευχθούν τα φαινόμενα των ανισοτήτων, των διώξεων, της ρατσιστικής βίας, των διακρίσεων, της περιθωριοποίησης και του κοινωνικού αποκλεισμού αλλά και του φοβικού κλίματος που καλλιεργείται ακόμα και σήμερα εις βάρος των Ρομά.
Οι Ρομά πλήρωσαν βαρύτατο φόρο αίματος στον Β’ Π.Π., όταν επιχειρήθηκε η συστηματική εξόντωσή τους και πάνω από 220.000 ψυχές χάθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Το ολοκαύτωμα των Ρομά περνούσε για δεκαετίες απαρατήρητο και μόλις τον Απρίλιο του 2015 καθιερώθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η Ημέρα Μνήμης για το Ολοκαύτωμα των Ρομά στην Ευρώπη
Η 2α Αυγούστου ορίστηκε ως επίσημη ημέρα μνήμης, επειδή στις 2 Αυγούστου του 1944 δόθηκε από τους Γερμανούς ναζί η τελευταία εντολή εξολόθρευσής τους, οδηγώντας 4.000 Ρομά (μεταξύ των οποίων 2.897 γυναικόπαιδα) στους θαλάμους αερίων του ναζιστικού στρατοπέδου Άουσβιτς – Μπίρκεναου προς εξόντωση.
Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ναζιστική Γερμανία, η Κροατία, η Ουγγαρία και οι σύμμαχοί τους προσπάθησαν συστηματικά να εξολοθρεύσουν όλους τους τσιγγάνους της Ευρώπης. Μελετητές υποστηρίζουν, ότι σχεδόν ολόκληρος ο τσιγγάνικος πληθυσμός εξοντώθηκε στην Κροατία, την Εσθονία, τη Λιθουανία, αλλά και χώρες του «Ευρωπαϊκού πυρήνα» όπως το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία.
Στο πλαίσιο διεκδίκησης δικαιωμάτων αποφασίστηκε στο Παγκόσμιο Συνέδριο η αντικατάσταση του ονόματος “Gipsy”, που τους αποδίδονταν με υποτιμητικό και ασεβή τρόπο, με το όνομα “Roma”, ως το διεθνές όνομα για τους τσιγγάνους που μέχρι τότε είχαν -και έχουν ακόμα και σήμερα- πολλά άλλα ονόματα. Επέλεξαν το τραγούδι “Djelem, Djelem”, ως τον επίσημο ύμνο τους, μια σημαία σύμβολο της φυλής: μπλε στο επάνω μέρος που συμβολίζει τον ουρανό, πράσινο στο κάτω μέρος που συμβολίζει τη Γη και στη μέση μια ρόδα, την ρόδα που κουβάλησε την Ρομ φυλή στα πέρατα όλου του κόσμου. Επίσης, ιδρύθηκαν πέντε επιτροπές, οι οποίες θα ασχολούνταν με τα κύρια θέματα των Ρομά όπως εκπαίδευση, στέγαση, γλώσσα, κουλτούρα και πολιτισμός. Τον Αύγουστο του 1977 ο ΟΗΕ έκανε έκκληση να παραχωρηθούν στους Ρομά όλα τα δικαιώματα που έχει και ο υπόλοιπος πληθυσμός. Στην Ελλάδα το 1979 με τον Νόμο (16701/51/12-3/1979 ΓΔ) δόθηκε η ελληνική ιθαγένεια στους Ρομά.
Οι τσιγγάνοι δεν είναι μια συμπαγής κοινότητα με κοινά χαρακτηριστικά. Διαφέρουν ως προς τον βαθμό ένταξης, τις περιοχές που διαβιούν, τα επαγγέλματα, την οικονομική, επαγγελματική τους κατάσταση, την πρόσβαση σε βασικά αγαθά όπως ρεύμα, νερό, μονάδες υγείας και σχολεία. Διαθέτουν κοινή γλώσσα που και αυτή αλλάζει δανειζόμενη λέξεις από τις τοπικές γλώσσες και τα ιδιώματα και αυτό που σίγουρα τους ομογενοποιεί είναι τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις που τους ακολουθούν εδώ και αιώνες καθώς και οι ανισότητες που βιώνουν ακόμα και σε Ευρωπαϊκά κράτη που διατείνονται για την ισονομία και την δικαιοσύνη.