Οι Συνθήκες της ΕΕ και ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Η πρώτη Συνθήκη, η οποία υπογράφηκε το 1951, δημιούργησε την Κοινοβουλευτική Συνέλευση, η οποία μετονομάστηκε στη συνέχεια σε Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η αρχική Συνθήκη απέβλεπε στη συνεργασία έξι χωρών, οι οποίες κατά το παρελθόν βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση, για την επίτευξη κοινών στόχων. Οι Συνθήκες που ακολούθησαν περιελάμβαναν συμφωνίες σχετικά με νέους τομείς συνεργασίας ή αποσκοπούσαν στη βελτίωση του τρόπου λειτουργίας των θεσμικών οργάνων της ΕΕ ενόψει της αύξησης του αριθμού των μελών της από έξι σε 28. Για παράδειγμα, η γεωργική πολιτική θεσπίστηκε με τη Συνθήκη ΕΟΚ ενώ η Συνθήκη της Νίκαιας μεταρρύθμισε τη θεσμική δομή της ΕΕ.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, η Επιτροπή, το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και το Ελεγκτικό Συνέδριο ασκούν όλες τις αρμοδιότητές τους σύμφωνα με τις Συνθήκες. Η Επιτροπή θεωρείται «θεματοφύλακας των Συνθηκών». Όταν προετοιμάζεται η εκπόνηση μιας νέας Συνθήκης, ή τροποποιείται μια υφιστάμενη Συνθήκη, συγκαλείται Διακυβερνητική Διάσκεψη (ΔΚΔ) στο πλαίσιο της οποίας συνέρχονται οι κυβερνήσεις των κρατών μελών. Πραγματοποιείται διαβούλευση με το Κοινοβούλιο, το οποίο γνωμοδοτεί σχετικά με τη Συνθήκη κατά την κατάρτιση και ολοκλήρωσή της.

Το Κοινοβούλιο αποκτά όλο και περισσότερες δημοκρατικές, ελεγκτικές και νομοθετικές αρμοδιότητες με κάθε νέα Συνθήκη. Με τη Συνθήκη των Βρυξελλών (υπογράφηκε το 1975), το Κοινοβούλιο απέκτησε το δικαίωμα να ελέγχει τους λογαριασμούς της ΕΕ στο τέλος κάθε έτους, και να αξιολογεί κατά πόσον η Επιτροπή εκτέλεσε συνετά και ορθά τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (υπογράφηκε το 1986)  περιελάμβανε νέες προσθήκες, με τις οποίες διασφαλίζεται ότι, προτού προσχωρήσει μια νέα χώρα στην ΕΕ, είναι υποχρεωτική η συμφωνία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η Συνθήκη του Άμστερνταμ (υπογράφηκε το 1997) ενίσχυσε πολύ περισσότερο τη θέση του Κοινοβουλίου όσον αφορά την από κοινού με το Συμβούλιο θέσπιση νομοθεσίας για ευρύ φάσμα τομέων οι οποίοι επρόκειτο να υπαχθούν στην κοινοτική νομοθεσία (προστασία των καταναλωτών, δυνατότητα νόμιμης εργασίας σε άλλη χώρα μέλος και περιβαλλοντικά ζητήματα, για να αναφέρουμε ορισμένα μόνο παραδείγματα).

Η Συνθήκη της Λισαβόνας

Η πιο πρόσφατη Συνθήκη, η Συνθήκη της Λισαβόνας, ετέθη σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου 2009. Ενισχύει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προσφέρει στα εθνικά κοινοβούλια περισσότερες αρμοδιότητες για τον καθορισμό της κατεύθυνσης της ευρωπαϊκής πολιτικής, ενώ επιπλέον προσφέρει στους πολίτες της ΕΕ τη δυνατότητα ανάληψης πρωτοβουλίας. Η Συνθήκη ενισχύει τις εξουσίες του Κοινοβουλίου ως πλήρως αναγνωρισμένου συννομοθέτη με αυξημένες δημοσιονομικές αρμοδιότητες. Επιτρέπει επίσης στο Κοινοβούλιο να διαδραματίζει καίριο ρόλο κατά την εκλογή του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.